Trong bối cảnh xã hội hiện đại, việc cha mẹ mong muốn chuyển giao tài sản, đặc biệt là nhà đất cho con cái như một hành động thể hiện tình cảm là điều không còn quá xa lạ. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là: nên tặng cho tài sản hay để lại thông qua di chúc? Mỗi hình thức đều có những ưu điểm và rủi ro pháp lý nhất định, liên quan đến các quy định trong Bộ luật Dân sự, Luật Đất đai, và các văn bản hướng dẫn thi hành khác. Việc lựa chọn phương thức nào không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi của các bên liên quan mà còn tác động đến mối quan hệ gia đình, thủ tục pháp lý và nghĩa vụ tài chính đi kèm. Hãy cùng Luật Thịnh Hải tìm hiểu và giải đáp cho vấn đề này nhé!
- Đối với trường hợp cha mẹ tặng cho nhà:
Đây là một giao dịch dân sự theo quy định tại Điều 457 Bộ luật Dân sự 2015, theo đó bên tặng cho chuyển giao quyền sở hữu tài sản cho bên được tặng mà không yêu cầu đền bù. Theo quy định tại khoản 1 Điều 45 Luật Đất đai 2024, bên tặng cho nhà muốn thực hiện tặng cho cần đáp ứng các điều kiện sau đây:
“a) Có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở hoặc Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất hoặc Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất, trừ trường hợp tặng cho quyền sử dụng đất cho Nhà nước, cộng đồng dân cư và trường hợp quy định tại khoản 7 Điều 124 và điểm a khoản 4 Điều 127 của Luật này;
b) Đất không có tranh chấp hoặc tranh chấp đã được giải quyết bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền, bản án, quyết định của Tòa án, quyết định hoặc phán quyết của Trọng tài đã có hiệu lực pháp luật;
c) Quyền sử dụng đất không bị kê biên, áp dụng biện pháp khác để bảo đảm thi hành án theo quy định của pháp luật thi hành án dân sự;
d) Trong thời hạn sử dụng đất;
đ) Quyền sử dụng đất không bị áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời theo quy định của pháp luật.”
Ưu điểm:
- Nhà ở thuộc là tài sản thuộc sở hữu chung hoặc sở hữu riêng của cha mẹ, cha mẹ có quyền tặng cho con của mình mà không bị pháp luật cấm hay hạn chế quyền.
- Trong một số trường hợp, nếu cha mẹ có mong muốn con của mình thực hiện nghĩa vụ trước hoặc sau khi tặng cho nhà ở thì cha mẹ có quyền lập hợp đồng tặng cho có điều kiện theo quy định tại Điều 462 Bộ luật Dân sự 2015. Điều này để đảm bảo trường hợp khi cha mẹ về già, con cái vẫn thực hiện nghĩa vụ chăm sóc họ, nếu con không thực hiện đúng nghĩa vụ thì cha mẹ có thể hủy hợp đồng tặng cho theo quy định.
- Con cái có thể nhận được tài sản tặng cho trong một thời gian nhất định.
Hạn chế:
- Có thể là nguyên nhân gây ra mâu thuẫn gia đình, đặc biệt nếu việc tặng cho không đồng đều giữa các con.
- Có nghĩa vụ tài chính kèm theo như thuế thu nhập cá nhân, lệ phí trước bạ, trừ trường hợp được miễn (tặng cho giữa cha mẹ và con).
- Đối với trường hợp cha mẹ làm di chúc để lại nhà cho con
Di chúc là sự thể hiện ý chí cá nhân của người lập, nhằm chuyển giao tài sản cho người thừa kế sau khi qua đời theo quy định tại Điều 624 Bộ luật Dân sự 2015. Đây là công cụ pháp lý quan trọng giúp chủ sở hữu tài sản quyết định quyền thừa kế theo ý chí cá nhân, miễn là không vi phạm các quy định về người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc theo quy định tại Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015.
Ưu điểm:
- Giữ toàn quyền sở hữu và sử dụng tài sản đến cuối đời.
- Có thể điều chỉnh, thay đổi di chúc nếu hoàn cảnh gia đình thay đổi.
- Tránh tình trạng bị lạm dụng lòng tin, giữ thế chủ động trong các mối quan hệ gia đình.
- Nếu được lập đúng hình thức, di chúc là căn cứ pháp lý vững chắc để chia di sản, hạn chế tranh chấp pháp lý sau này.
Hạn chế:
- Sau khi người lập di chúc qua đời, các thủ tục khai nhận, phân chia di sản cần thực hiện theo quy định pháp luật, có thể phức tạp và kéo dài.
- Di chúc không hợp lệ hoặc có dấu hiệu bị cưỡng ép, lừa dối có thể bị tòa án tuyên vô hiệu.
- Dễ phát sinh tranh chấp nếu di chúc bị cho là không công bằng, không minh bạch.
Như vậy, việc lựa chọn hình thức nào cũng cần xem xét phù hợp với hoàn cảnh gia đình và ý chí cá nhân của người sở hữu.
