Không ai muốn bị kết án oan, nhưng thực tế cho thấy vẫn có trường hợp người vô tội phải chịu cảnh tù đày vì sai sót trong quá trình điều tra, xét xử. Khi sự thật được sáng tỏ, câu hỏi đặt ra không chỉ là sự công bằng được trả lại mà còn là mức độ bồi thường xứng đáng cho những tổn thất mà họ đã phải chịu đựng. Ngồi tù oan sai là trường hợp hiếm gặp ở Việt Nam, tuy nhiên pháp luật vẫn có quy định về quyền yêu cầu Nhà nước bồi thường trong trường hợp trên. Vậy, pháp luật quy định như thế nào về việc bồi thường cho người bị kết án oan, và họ sẽ nhận được những gì để khôi phục danh dự cũng như cuộc sống của mình? Hãy cùng Luật Thịnh Hải tìm hiểu về vấn đề này nhé!
Để được Nhà nước bồi thường trong trường hợp bị ngồi tù oan, ta cần xác định người đó là “Người đã chấp hành xong hoặc đang chấp hành hình phạt tù có thời hạn, tù chung thân, người đã bị kết án tử hình, người đã thi hành án tử hình mà có bản án, quyết định của cơ quan, người có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng hình sự xác định không có sự việc phạm tội hoặc hành vi không cấu thành tội phạm” (theo quy định tại khoản 4 Điều 18 Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước 2017)
Theo quy định tại khoản 3 Điều 27 Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước năm 2017 về thiệt hại về tinh thần trong trường hợp bị ngồi tù oan như sau:
“3. Thiệt hại về tinh thần trong trường hợp người bị thiệt hại bị khởi tố, truy tố, xét xử, thi hành án, bị áp dụng biện pháp ngăn chặn trong hoạt động tố tụng hình sự được xác định như sau:
a) Thiệt hại về tinh thần trong trường hợp người bị thiệt hại bị giữ trong trường hợp khẩn cấp được xác định là 02 ngày lương cơ sở;
b) Thiệt hại về tinh thần trong trường hợp người bị thiệt hại bị bắt, tạm giữ, tạm giam, chấp hành hình phạt tù được xác định là 05 ngày lương cơ sở cho 01 ngày bị bắt, tạm giữ, tạm giam, chấp hành hình phạt tù;
[...]
đ) Thiệt hại về tinh thần trong trường hợp người bị thiệt hại đã chấp hành xong hình phạt theo bản án, quyết định của Tòa án mà sau đó mới có bản án, quyết định của cơ quan, người có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng hình sự xác định người đó thuộc trường hợp được bồi thường trong hoạt động tố tụng hình sự được xác định là 02 ngày lương cơ sở cho 01 ngày chưa có bản án, quyết định của cơ quan, người có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng hình sự xác định người đó thuộc trường hợp được bồi thường trong hoạt động tố tụng hình sự.”
Như vậy, cơ sở để xác định mức bồi thường thiệt hại về tinh thần cho người bị ngồi tù oan là mức lương cơ sở và số ngày người này phải chấp hành hình phạt tù. Mà theo khoản 1 Điều 3 Nghị định 73/2024/NĐ-CP thì mức lương cơ sở được quy định là 2.340.000 đồng/tháng, từ đó ta có thể xác định được lương cơ sở của một ngày để bồi thường cho người bị ngồi tù oan một cách phù hợp.
