Trong thực tế, không ít người cho rằng khi đi vay tiền mà chưa kịp trả hết thì chủ nợ qua đời, khoản nợ đó sẽ “mặc nhiên” được xóa bỏ. Vậy suy nghĩ này có đúng với quy định của pháp luật hiện hành không? Hãy cùng Luật Thịnh Hải phân tích rõ vấn đề này để tránh những hiểu lầm không đáng có.

Theo quy định tại Điều 462 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng vay tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên vay có nghĩa vụ hoàn trả tài sản đúng số lượng, chất lượng cho bên cho vay khi đến hạn, và chỉ phải trả lãi nếu có thỏa thuận hoặc luật có quy định. Điều đó có nghĩa, nghĩa vụ trả nợ của “con nợ” là nghĩa vụ pháp lý được pháp luật bảo vệ, không phụ thuộc vào việc chủ nợ còn sống hay đã qua đời.

Đặc biệt, Bộ luật Dân sự hiện hành không quy định thời hiệu đối với hợp đồng vay tài sản không kỳ hạn. Điều này đồng nghĩa với việc người cho vay – hoặc những người thừa kế hợp pháp của họ – vẫn có quyền đòi lại khoản tiền đã cho vay bất kể thời gian đã bao lâu, miễn là chưa được thanh toán. Vậy khi chủ nợ qua đời thì khoản nợ đó sẽ được xử lý như thế nào?

Theo Điều 609 Bộ luật Dân sự 2015, khi một người chết, toàn bộ tài sản của họ (bao gồm cả quyền đòi nợ) sẽ trở thành di sản thừa kế. Người thừa kế sẽ tiếp nhận tài sản này theo di chúc nếu có, hoặc theo pháp luật nếu không có di chúc. Vì vậy, số tiền mà con nợ đang nợ sẽ trở thành một phần di sản của người đã khuất và phải được hoàn trả cho người thừa kế.

Cụ thể:

• Trường hợp 1: Nếu chủ nợ có để lại di chúc hợp pháp, người vay phải trả khoản nợ cho người được chỉ định trong di chúc là người thừa kế tài sản đó.
• Trường hợp 2: Nếu không có di chúc hoặc di chúc không hợp pháp, khoản nợ sẽ được hoàn trả cho những người thuộc hàng thừa kế theo pháp luật. Theo quy định, hàng thừa kế thứ nhất gồm: cha, mẹ, vợ/chồng, con của người đã mất. Nếu hàng thừa kế thứ nhất không còn, nghĩa vụ trả nợ sẽ chuyển cho hàng thừa kế thứ hai, rồi thứ ba...

Như vậy, việc chủ nợ qua đời không đồng nghĩa với việc con nợ được miễn trả nợ. Người vay vẫn có nghĩa vụ thanh toán khoản nợ đó cho người thừa kế hợp pháp của chủ nợ cho đến khi hoàn tất nghĩa vụ.